Από την Αίνο στην Ερμούπολη του 19ου αιώνα

«Έχει η Αίνος ξακουστές, πλεούμενες φεργάδες,

έχει καραβοκύρηδες και καραβοκυράδες,

έχει καραβομαραγκούς , καράβια π’ αρματώνουν,

που φεύγουν στην Ανατολή και πάνε και στη Δύση,

φέρνουν χρυσό κι ασημικό και κεντητά μαντήλια,

τα βάζουν οι νοικοκυρές και παν στην εκκλησία…»

Αίνος η πολυύμνητη, η πολύπαθη.

Αίνος, μια από τις αρχαιότερες θρακικές πόλεις.

Αίνος, η αρχαία Πολυόμβρια, και η σύγχρονή Ενέζ (Enez).

Χτισμένη στις εκβολές του Εβρου ποταμού, που τότε ήταν πλωτός, μπόρεσε, χάρη στη θέση αυτή, να αναπτυχθεί ταχύτατα. Αναφέρεται στους περισσότερους αρχαίους Έλληνες γεωγράφους και Ιστορικούς, από τον Ομηρο μέχρι τον Στράβωνα. Προς τα τέλη του Μεσαίωνα η Αίνος έγινε η έδρα κάστρου των Γκαττιλούζι , της γενοβέζικης οικογένειας που κυριάρχησε στο χώρο του βόρειου Αιγαίου κατά την εποχή εκείνη.

Αίνος, με τα 300 καράβια και τους άγνωστους ήρωες του 21, όπως ο Χατζηαντώνης και η σύζυγός του Δόμνα Βιζβίζη με το μπρίκι τους την ΄΄Καλομοίρα΄΄ (με το οποίο πυρπολήθηκε από τον Πιπίνο η τουρκική φρεγάτα στην οποία βρίσκονταν το θησαυροφυλάκιο του σουλτανικού στόλου), ο Χατζή Φραντζής Κούταβος , ο γιος του Μαργαρίτης Κούταβος, ο Γιάννης Καραβέλας και τόσοι άλλοι.

Η Δόμνα Βιζβίζη , η θρακιώτισα Μπουμπουλίνα , αφού έδωσε τα πάντα για την ελευθερία της πατρίδας , έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής της στο Ναύπλιο , την Ύδρα και τη Σύρο, στερημένη, περιφρονημένη, άστεγη με τα πέντε παιδιά , να προστρέχει <<εις το έλεος της σεβαστής επιτροπής της Ελλάδας και να ζητά βοήθεια>>.

Η επανάσταση του 1821 ανάγκασε πολλούς Αινίτες , είτε να εμπλακούν με την φιλική εταιρεία και την επανάσταση είτε να καταφύγουν στην ελεύθερα πατρίδας μας.

Στον ονομαστικό κατάλογο που συνέταξαν το 1832 οι παροικήσαντες στην Ερμούπολη της Σύρου Αινίτες, διαβάζουμε <<Εβδομήντα τρία άτομα το όλον (που χάθηκαν στον αγώνα) όπου ενθυμούμεθα προς το παρόν. Τους δε ζώντας , οίτινες εις το κοινόν αγώνα συνηγωνίσθησαν κατά τε ξηράν και θάλασσαν και εις διάφορα μέρη της Ελλάδος διαμένοντες και δυστυχούντες άχρι τούδε συμποσουμένους εις εξακοσίους καταλιμπάνομεν ενταύθα>> (Αθανάσιος Μανιάς).

Πολλοί ήταν οι Αινίτες που κατέφυγαν στην Ερμούπολη. Μια επίσκεψή μου στο Ιστορικό Αρχείο με βοήθησε να καταγράψω πολλούς που ήρθαν στην πόλη του Κερδώου Ερμή και το πότε έδωσαν όρκο στο Δήμο της Ερμούπολης. 

Ενδεικτικά καταγράφω :

- Σουρμελής Γεώργιος : Υπάλληλος , 78 ετών, άγαμος. Εδωσε τον όρκο στο Δήμο της Ερμούπολης στις 1 Δεκεμβρίου 1834.

- Σουρμελής Αμηράς: Εμπορος, 29 ετών, άγαμος. Εδωσε τον όρκο το 1836.

- Ρίζος Δημήτριος: Εμπορος, 60 ετών, έγγαμος. Εδωσε τον όρκο στις 1 Δεκ. 1834.

- Καλογιάννης Κυριάκος: Εμπορος, 26 ετών, άγαμος. Εδωσε τον όρκο στις 26 Μαίου 1834 ή 1835.

- Μαλκότζης Μιχαήλ: Εμπορος, 36 ετών, άγαμος. Εδωσε τον όρκο στις 30 Ιουλίου 1835.

- Μαλκότζης Θ. Εμμανουήλ: Πλοίαρχος, 27 ετών, άγαμος. Εδωσε τον όρκο στις 12 Σεπτ. 1836.

- Μαλκότζης Α. Βασίλειος: Εμπορος, 21 ετών, άγαμος. Εδωσε τον όρκο στις 21 Σεπτ. 1840.

- Γιαννίκογλου Βασίλειος: Μαθητής, 21 ετών, άγαμος. Εδωσε τον όρκο στις 9 Σεπτ. 1840.

- Ελευθερίου Βαίζης: Πλοίαρχος, 35 ετών , άγαμος. Εδωσε τον όρκο στις 27 Ιουλίου 1837.

- Χαρίλαος Κωνσταντίνος: Εμπορος, 42 ετών, άγαμος. Εδωσε τον όρκο στις 1 Δεκ. 1834.

- Μαργαρίτης Φ. Κούταβος: Για τον Μαργαρίτη Φ.Κούταβο, γιο του Χατζή Φρατζή Κούταβου δεν υπάρχουν στοιχεία εάν έδωσε τον προβλεπόμενο όρκο στο Δήμο της Ερμούπολης. Όμως υπάρχει έγγραφο του ιστορικού Β. Μυστακίδη (http://ainites.gr) το οποίο έχουν υπογράψει Αινίτες κάτοικοι της Ερμούπολης με ημερομηνία 18 Ιουλίου 1832 και οι οποίοι βεβαιώνουν έναν ονομαστικό κατάλογο 74 Αινιτών οι οποίοι έπεσαν σε διάφορα μέρη της πατρίδας μας κατά την επανάσταση του 1821. Ενας από αυτούς που υπογράφουν το έγγραφο είναι και ο Μ. Κούταβος, ο οποίος με το πλοίο του τον ΄΄Ποσειδώνα΄΄ έσωσε πολλούς Χιώτες από τη μεγάλη σφαγή.

Αφησα τελευταίο τον Ιωάννη Φιμερέλη , συριανό έμπορο από την Αίνο, ο οποίος έδωσε τον όρκο στην τότε Νομαρχία Κυκλάδων το Μάιο του 1883 σε ηλικία 43 ετών. Και τον άφησα τελευταίο γιατί το όνομά του κατά πάσα πιθανότητα συνδέεται με την ιδιαίτερη πατρίδα μου την Αλεξανδρούπολη. Το πιθανότερο να υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και από τους πρώτους οικιστές του Δεδέαγατς (Οθωμανικό όνομα της Αλεξανδρούπολης) , τον οποίον τοποθέτησαν στη θέση εκείνη οι Ρώσοι κατακτητές της πόλης (Ρωσοτουρκικός πόλεμος).

Σύμφωνα με τον πρόξενο της εποχής Καραγιαννόπουλο <<Στις 12 Ιουνίου 1878 με την υπ’ αριθμ. 112 αναφορά του καταγγέλλει ευθέως τον Συριανό έμπορο Ιωάννη Φιμερέλη, που οι Ρώσοι τον διόρισαν πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου Δεδέαγατς, ότι υπέθαλπε τον λήσταρχον Πέτκον όπως κερδίση την εύνοιαν των Ρώσων και κραταιωθεί εν τη θέσει του ταύτη>>(Παντελής Αθανασιάδης) . 

Στο Ιστορικό Αρχείο της Ερμούπολης υπάρχει και η πληροφορία ότι ο Ιωάννης Εμμ. Φιμερέλης υπηρέτησε το 1864 ως εθνοφύλακας στην Τήνο. Ηταν παντρεμένος με την εικοσιτετράχρονη Μαρία , αγνώστων λοιπών στοιχείων.

Ενημερωτικά η σημερινή Αλεξανδρούπολη δημιουργήθηκε με την άφιξη του σιδηρόδρομου στο άσημο τότε Δεδέαγατς , ο οποίος συνέδεε την Ευρώπη με την Κωνσταντινούπολη. Λιμάνι και σιδηρόδρομος έφεραν στη νέα πόλη το 19^ο αιώνα οκτώ προξενεία και οικιστές από όλη την Ελλάδα (Ηπειρώτες, Κεφαλονίτες, Συριανοί κ.α.).

Και όπως λένε τα παραμύθια το θρυλικό Οριαν Εξπρές έφερνε τις συζύγους των Ευρωπαίων αξιωματούχων και πλημμύριζε η πόλη από τα βιενέζικα βαλς. Η πόλη αναπτυσσόταν με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Όμως παραμύθια χωρίς τον κακό λύκο δε γίνονται. Ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος φρέναρε το όνειρο. 

Πολύπαθη πόλη, μήλον της έριδος από διάφορους κατακτητές η σημερινή νύφη του Θρακικού Πελάγους όπως αποκαλείται η Αλεξανδρούπολη.

Αλεξανδρούπολη μεριά , μια πόλη στα σύνορα της πατρίδας μας. Μια πόλη που αξίζει να την αγαπάς. Και όπως γράφει ο στιχουργός Λευτέρης Χαψιάδης και τραγουδά μοναδικά ο Δημήτρης Μητροπάνος Τα σύνορα είναι τιμή , δεν είναι τιμωρία.........

Η λιτανεία των Αγίων Αναργύρων επεφύλασσε και εκπλήξεις για το σύλλογο Ο Εύξεινος Πόντος της Σύρου

Στη λιτανεία της εικόνας των Αγίων Αναργύρων , στον ομώνυμο ναό του Μάννα , παραβρέθηκε ο σύλλογός μας τη Δευτέρα 31 Οκτωβρίου , παραμονή της εορτής . Μέλη του συλλόγου , φορώντας τις παραδοσιακές ποντιακές φορεσιές έφεραν την εικόνα στον προαύλιο χώρο του ναού, παρουσία του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη κ.κ. Δωρόθεου Β΄ και πλήθος κόσμου.  

Στο λόγο του ο Σεβασμιότατος έκανε ειδική μνεία στο σύλλογό μας  αναφέροντας την γενοκτονία που συντελέστηκε από τους Τούρκους, με την από μέρους του επισήμανση πως όποιος αμφιβάλλει γι’ αυτή είναι ανιστόρητος και ανθέλληνας.

Στο τέλος ο Σεβασμιότατος επεφύλασσε μια έκπληξη , στην κατ΄ ιδίαν συνάντηση με τα μέλη του συλλόγου. Υποσχέθηκε ότι θα προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες ώστε να υποδεχθούμε την Εικόνα της Παναγίας Σουμελά στη Σύρο, ικανοποιώντας πάγιο αίτημα του συλλόγου μας.

Τον ευχαριστούμε θερμά γι΄ αυτό και αναμένουμε την υλοποίηση της υπόσχεσής Του!

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι και ο Δήμος αντίστοιχα θα ικανοποιήσει ένα άλλο πάγιο αίτημά μας και θα προχωρήσει στην ονοματοδοσία ενός δρόμου σε οδό ΕΥΞΕΙΝΟΣ ΠΟΝΤΟΣ ... Μακάρι να συμπέσει με την άφιξη της Εικόνας της Παναγίας Σουμελά στο νησί μας! 

Παρουσίαση βιβλίου στην Εύξεινο αίθουσα του συλλόγου Ποντίων και Βορειοελλαδιτών Σύρου

Το βιβλίο ΄΄Τραπεζούντα το διαμάντι της Ανατολής΄΄ του Θοδωρή Δεύτου παρουσιάστηκε στη Σύρο την Κυριακή 30 Οκτωβρίου , στην αίθουσα του συλλόγου Ποντίων και Βορειοελλαδιτών Σύρου ΄΄Ο ΕΥΞΕΙΝΟΣ ΠΟΝΤΟΣ΄΄. Συνδιοργανωτές της εκδήλωσης ήταν ο σύλλογος Μικρασιατών Σύρου και ο οικοδεσπότης.

Το συγγραφέα και τους καλεσμένους υποδέχτηκε ο κ. Μάνος Τελώνης , αντιπρόεδρος του συλλόγου ΄΄Ο ΕΥΞΕΙΝΟΣ ΠΟΝΤΟΣ΄΄. Στο σύντομο χαιρετισμό του ο κ. Τελώνης , μεταξύ άλλων ανανέφερε ΄΄Είναι χαρά μας να έχουμε μαζί μας το συγγραφέα κ. Δεύτο ο οποίος θα αναφερθεί και στο σημείο του εν λόγω βιβλίου , που αποτέλεσε θέμα στις Πανελλήνιες Εξετάσεις της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Τον κ. Δεύτο πλαισιώνουν οι κυρίες Βασιλική Σαμανίου από το Σύλλογο Μικρασιατών και Μαριάννα Κρόντη από το Σύλλογο Ποντίων και Βορειοελλαδιτών αντίστοιχα, οι οποίες θα διαβάσουν αποσπάσματα και θα μιλήσουν για το βιβλίο΄΄.

Στη συνέχεια ο κ. Τελώνης ευχαρίστησε το Δήμο Σύρου Ερμούπολης για την παραχώρηση των καθισμάτων , το ξενοδοχείο ΠΑΛΛΑΔΙΟΝ στο οποίο φιλοξενήθηκε ο κ. Δεύτος, το Αρτοποιείο ΑΙΤΩΛΙΑ, το οποίο βρίσκεται στη γειτονιά μας, για τη ευγενή προσφορά των κερασμάτων του μπουφέ καθώς και τα μέλη του συλλόγου για την προσφορά ποτών και εδεσμάτων.

Οι κυρίες Β. Σαμανίου και Μ. Κρόντη που πλαισίωναν τον κ. Δεύτο , διάβασαν αποσπάσματα από το βιβλίο, ταξιδεύοντας το κοινό στην Τραπεζούντα την εποχή της άτακτης αποχώρησης του Ρωσικού στρατού από την πόλη (Ρωσοτουρκικός πόλεμος). Μια αποχώρηση που προκάλεσε μεγάλο πανικό στον ελληνικό πληθυσμό της Τραπεζούντας , με αποτέλεσμα χιλιάδες οικογένειες να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς , ακολουθώντας κακήν-κακώς τα ρώσικα στρατεύματα . Οικογένειες μοιράζονται , σκορπίζουν. Άλλες κατάφεραν να σμίξουν άλλες πάλι όχι. Η οικογένεια του γνωστού μεγαλέμπορου σιτηρών και καπνών Λάμπρου Κυριακίδη περνά πολλές δοκιμασίες, εδώ κι εκεί. Ο πόνος για το μωρό που έμεινε πίσω, αγιάτρευτος, αξεπέραστος, αλλά έπρεπε να αγωνιστούν, να ζήσουν, με το όραμα πάντα να επιστρέψουν , να το βρουν και να το πάρουν.

Ο συγγραφέας του βιβλίου κ. Δεύτος , αφού ευχαρίστησε τους δυο συλλόγους που συνδιοργάνωσαν την παρουσίαση του βιβλίου , μεταξύ άλλων επεσήμανε πως Λαός που δεν ξέρει την ιστορία του δεν έχει μέλλον.

Στο τέλος της παρουσίασης χορευτές του ΄΄ΕΥΞΕΙΝΟΥ ΠΟΝΤΟΥ΄΄ , υπό την καθοδήγηση του χοροδιδάσκαλου Χρήστου Καρυοφυλλίδη , παρουσίασαν ποντιακούς χορούς από την ευρύτερη περιοχή της Τραπεζούντας, ξεκινώντας με τον ΄΄κοδεσποινιακό΄΄ χορό Διπάτ (χορός αφιερωμένος στην οικοδέσποινα). Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με τους χορούς Γέμουρα, ΄Εταιρε, Σαρί-Κουζ, Τάμσαρα, Τικ διπλό, Τικ Τρομαχτόν και Εκατήβα σα παξέδες.

(Ευχαριστούμε τον ακούραστο Μπάμπη Κουλούρα για την παραχώρηση των φωτογραφιών)

Ο σύλλογος Ποντίων & Βορειοελλαδιτών Σύρου τίμησε την επέτειο του ΟΧΙ

Ο σύλλογός μας τίμησε και φέτος την επέτειο του ΟΧΙ, συμμετέχοντας στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου.

Το λάβαρο και τις σημαίες του συλλόγου πλαισίωναν χορευτές ντυμένοι με τις παραδοσιακές φορεσιές του Πόντου , της Μακεδονίας και της Θράκης. 

ΘΡΑΚΗ-ΠΟΝΤΟΣ-ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ