Το παιδικό θεατρικό εργαστήρι ξεκινά

Το Παιδικό Θεατρικό Εργαστήρι του συλλόγου Ποντίων και Βορειοελλαδιτών Σύρου ανοίγει και περιμένει τους μικρούς του φίλους για έκτη συνεχή χρονιά .

Το θεατρικό εργαστήρι βοηθά τα παιδιά στην ανάπτυξη της φαντασίας και καλλιεργεί την ομαδικότητα. Τα παιδιά αποκτούν κριτική ικανότητα και μαθαίνουν το πως μπορούν να γίνουν μέλη μιας θεατρικής ομάδας και όχι μιας θεατρικής παράστασης. Γιατί το σημαντικότερο είναι , τα παιδιά μέσα από τη δραματοποίηση ενός παραμυθιού , με αυτοσχεδιασμούς και παντομίμα , να μπορούν να παίζουν, να διασκεδάζουν και να είναι ευτυχισμένα.

Εάν προκύψει , στο τέλος της σεζόν τα παιδιά θα ανεβάσουν μια θεατρική παράσταση. Όμως το ανέβασμα της παράστασης δεν είναι αυτοσκοπός. Επίσης ο μικρός ή μεγάλος ρόλος που μπορεί να έχει το παιδί στην παράσταση δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Ακόμη και μέσα από ένα μικρό ρόλο το παιδί μαθαίνει τη θέση του μέσα στην ομάδα και πώς να δώσει τον καλύτερό του εαυτό.

Από φέτος εντάξαμε στο πρόγραμμά μας μια νέα ενότητα. Με οδηγό μας τη μυθική Αργώ, κάθε πρώτη του μήνα τα παιδιά θα επισκέπτονται και ένα νέο λιμάνι. Θα γνωρίζουν τον τόπο όπου θα δένει η Αργώ και θα δραματοποιούν παραδοσιακά τοπικά παραμύθια . Μέσα από το θεατρικό παιχνίδι θα γνωρίσουν τη λαογραφία και τον πολιτισμό των περιοχών που θα επισκέπτονται.

Το εργαστήρι αφορά παιδιά ηλικίας από 4 έως 14 ετών.

Εναρξη την Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου ώρα 17.00-19.00.

Υπεύθυνη του θεατρικού εργαστηρίου η κ. Ελένη Βουτσίνου.

Για πληροφορίες/εγγραφές: κ. Ράνια Πανταζίδου τηλ. 6932411950, 22810-80448.

Συγχαρητήρια για την επιτυχία στις Πανελλαδικές εξετάσεις

Ο σύλλογος Ποντίων και Βορειοελλαδιτών Σύρου εκφράζει τα θερμά του συγχαρητήρια για την επιτυχία στις φετινές Πανελλαδικές εξετάσεις των παιδιών , μελών του συλλόγου :

1. Καρυοφυλλίδου Σοφία, στη σχολή Εκπαιδευτικών Πολιτικών Μηχανικών (Ανωτάτη Σχολή Παιδαγωγικής & Τεχνολογικής Εκπαίδευσης) στην Αθήνα .

2. Ξανθοπούλου Αλεξάνδρα, στη Νοσηλευτική σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

3. Ρούσσου Θεοδώρα, στη σχολή Επιστήμη των Υλικών του Πανεπιστημίου Πατρών.

Ο σύλλογος τους εύχεται καλή φοιτητική ζωή και πρόοδο στις σπουδές τους.

Επίσης συγχαρητήρια απευθύνει στους γονείς που στάθηκαν δίπλα στα παιδιά τους.

Κοινή εκδήλωση χρέους στο στρατόπεδο

Η βουλευτής από το κοινοβούλιο του Ναγκόρνο Καραμπάχ κ. Λουντμίλα Παρσεχγιάν και η πρόεδρος του συλλόγου μας κ. Ουρανία Πανταζίδου καταθέτουν στεφάνι μέσα στο στρατόπεδο (πρώην αμερικάνικο ορφανοτροφείο) για τη συμπλήρωση  100 χρόνιων από τη Γενοκτονία των Αρμενίων

΄΄…Εν ονόματι του Αρμενικού έθνους που έχει υποφέρει τα πάνδεινα τολμώ να επέμβω, διότι εάν μετά τη λήξη αυτού του πολέμου δεν βοηθηθεί, θα χαθεί για πάντα… Τα κόκκαλά τους έχουν κατρακυλήσει τις ερήμους του Ευφράτη και τα κατακρεουργημένα μέλη τους παίρνουν πάλι ζωή μέσα μου και με αναγκάζουν να μιλήσω΄΄ Αρμίν Θεόφιλος Βέγκνερ

Φέτος συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Η Αρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδος και ο σύλλογος Ποντίων και Βορειοελλαδιτών Σύρου τίμησαν την επέτειο αυτή με την τέλεση , από κοινού , επιμνημόσυνης δέησης στο στρατόπεδο το Σάββατο 22 Αυγούστου παρουσία και των παιδιών που φιλοξενούνται αυτές τις ημέρες στη Σύρο. Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων από τη βουλευτή του Ναγκόρνο Καραμπάχ κ. Λουντμίλα Παρσεχγιάν και την πρόεδρο του συλλόγου της Σύρου κ. Ουρανία Πανταζίδου.

Είναι γνωστή η μακραίωνη ιστορία που συνδέει Αρμένιους και Ελληνες του Πόντου. Η Αρμενία φέτος αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Ελλήνων και Ασσυρίων, των δυο άλλων χριστιανικών λαών που υπέστησαν τη Γενοκτονία από τον ίδιο θύτη , την ίδια χρονική περίοδο. Η Ελλάδα είναι από τις πρώτεςχώρες που έχει αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων.

Την επιμνημόσυνη δέηση τέλεσαν ο εφημέριος του Ιερού ναού της Κοίμησης πατέρας Κωνσταντίνος Κοντός και ο εν Ελλάδι Επίσκοπος των Αρμενίων Χορέν Ντογραματζιάν.

Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε ξενάγηση στο μουσείο που βρίσκεται μέσα στο στρατόπεδο από τον αρχαιολόγο κ. Λευτέρη Ζώρζο. Ο κ. Ζώρζος κατά τη διάρκεια της θητείας του ερεύνησε την ιστορία του στρατοπέδου. Το αποτέλεσμα της έρευνάς του ήταν να δημιουργηθεί το μουσείο με τα αντικείμενα που βρέθηκαν κάτω από τα ξύλινα πατώματα, αντικείμενα που έχουν σχέση με τα χιλιάδες παιδιά που φιλοξενήθηκαν εκεί μετά το 1922 . Είναι γνωστόν ότι τα κτίρια κατασκευάστηκαν για να στεγάσουν το αμερικάνικο ορφανοτροφείο (Near East Relief ) και όπως μας αποκάλυψε ο κ. Ζώρζος , σύμφωνα με μαρτυρίες, στην κατασκευή των κτιρίων βοήθησαν και τα ορφανά (αρμενόπουλα και ελληνόπουλα που γλύτωσαν από τις σφαγές των Τούρκων).

Στη λιτή τελετή παραβρέθηκαν επίσης η δημοσιογράφος κ. Σόνια Ιβανίδη , ελληνίδα ποντιακής καταγωγής από το Ναγκόρνο Καραμπάχ και οπερατέρ από το κρατικό τηλεοπτικό κανάλι του Καραμπάχ , μέλη της Αρμενικής Εθνικής Κοινότητας Ελλάδος καθώς και μέλη του συλλόγου Ποντίων και Βορειοελλαδιτών Σύρου . Στο τέλος τα μέλη του συλλόγου της Σύρου κέρασαν τους παρευρισκόμενους ωτία, ποντιακό παραδοσιακό γλυκό. Παρόντες καθ΄ όλη τη διάρκεια της τελετής και της ξενάγησης ήταν ο τέως και ο νυν διοικητής του στρατοπέδου.

Η πρόεδρος του συλλόγου Ποντίων Σύρου δεν παρέλειψε να επισημάνει με ιδιαίτερη ικανοποίηση τη δημιουργία της νέας πτέρυγας του μουσείου , η οποία έχει εμπλουτιστεί με νέο φωτογραφικό υλικό που προσέφερε το μέλος της Αρμενικής Εθνικής Κοινότητας της Ελλάδας κ. Χατζίκ Χατζατουριάν ενώ τέλος ευχήθηκε , το μουσείο να γίνει τόπος προσκυνήματος από τα εκατοντάδες προσφυγικά σωματεία. Κάπου στην Ελλάδα ή και στο εξωτερικό , όπως επεσήμανε, υπάρχουν οικογένειες που σίγουρα θα έχουν ακούσει κάποια ιστορία για το αμερικάνικο ορφανοτροφείο της Σύρου και πιθανόν κάποιο μέλος της δικής τους οικογένειας να είχε φιλοξενηθεί εδώ παιδάκι...

 

.....Γιατί εάν γλυτώσει το παιδί υπάρχει ελπίδα

Σεπτέμβριος  2004 παιδιά από το Ναγκόρνο Καραμπάχ στην ΠΝΒ ΣΥΡΟΥ

Είναι γεγονός πως η Σύρος είχε πάντα μια ανοιχτή αγκαλιά για τους διωγμένους από τις πατρογονικές εστίες τους.

Ετσι το 1822 αγκάλιασε τους διωγμένους από τις σφαγές των Τούρκων Χιώτες, Ψαριανούς κ.λ.π. οι οποίοι έφτιαξαν στη συνέχεια το θαύμα της Ερμούπολης. Ετσι αγκάλιασε εκατό χρόνια μετά , το 1922 ΄΄Τα παιδιά του Κατακλυσμού ΄΄. Ετσι αγκάλιασε και το 1948 τα παιδιά του εμφυλίου από τον ακριτικό Εβρο…

Ετσι αγκαλιάζει εδώ και 20 χρόνια ορφανά παιδιά από το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Με αφορμή τη φετινή – επετειακή - φιλοξενία συνάντησα τον συνοδό των παιδιών κ. Χατζίκ Χατζατουριάν , μέλος της Αρμενικής Εθνικής Κοινότητας της Ελλάδας για μια συνέντευξη για λογαριασμό του ραδιοφωνικού σταθμού της Ι.Μ.Σύρου. Τον κ. Χατζατουριάν τον είχα γνωρίσει για πρώτη φορά το Σεπτέμβριο του 2004 , όταν κατά τη διάρκεια της θητείας μου στην ΠΝΒ ΣΥΡΟΥ υποδεχτήκαμε και ξεναγήσαμε μια τέτοια ομάδα παιδιών.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Κύριε Χατζίκ πως ξεκίνησε αυτός ο ΄΄θεσμός΄΄ ας μου επιτραπεί η έκφραση, της φιλοξενίας των παιδιών στη Σύρο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ξεκινήσαμε το 1995. Δυο χρόνια πριν , το 1993 είχα βρεθεί στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, ενώ ακόμη ο πόλεμος μαινόταν μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαιτζάν. Εκεί είδα τον πόλεμο, είδα ορφανά παιδιά και όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, ερχόμενος στη Σύρο (την οποίαν επισκεπτόμουν πολλά χρόνια) , σε συνάντηση που είχα με τον τότε Δήμαρχο της Ανω Σύρου Γιώργο Πάπιτση , λήφθηκε η απόφαση να φιλοξενούνται στη Σύρο 20-22 ορφανά παιδιά αγωνιστών από το Ναγκόρνο Καραμπάχ για δεκαπέντε μέρες. Η συνεργασία του Δήμου Ανω Σύρου με την Αρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδας και των Υπουργείων Εξωτερικών και Παιδείας του Ναγκόρνο Καραμπάχ υπήρξε άψογη. Εκατοντάδες είναι τα παιδιά που από τότε φιλοξενήθηκαν στη Σύρο. Εκεί διαπιστώσαμε την ανοικτή αγκαλιά που έχει η Σύρος για όλα αυτά τα παιδιά.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Θα ήθελα να σταθούμε λίγο σε μια παλαιότερη αγκαλιά που άνοιξε η Σύρος , τότε που φιλοξένησε παιδιά από την Αρμενία αλλά και ελληνόπουλα από την ευρύτερη περιοχή της Μικράς Ασίας και του Πόντου.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το 1922 , με τον ξεριζωμό χιλιάδων Ελλήνων και Αρμενίων η Ελλάδα υποδέχτηκε πάνω από 60.000 αρμένιους και ενώ η χώρα βρισκόταν σε πολύ δυσχερή θέση. Όμως άνοιξε την αγκαλιά της και εκτός από τους Ελληνες πρόσφυγες υποδέχτηκε και χιλιάδες Αρμένιους. Στη Σύρο , στο αμερικάνικο ορφανοτροφείο φιλοξενήθηκαν εκτός από τα ελληνόπουλα και 2.000 ορφανά από την Αρμενία. Εχουμε φωτογραφίες από εκείνα τα χρόνια που δείχνουν ένα ολόκληρο κτίριο (στο νυν στρατόπεδο) με ραπτικές μηχανές όπου μάθαιναν τα κορίτσια ραπτική. Επίσης φωτογραφίες που δείχνουν τ΄ αγόρια να μαθαίνουν την τέχνη του τσαγκάρη. ΄

Να είναι καλά ο αρχαιολόγος Λευτέρης Ζώρζος και το στρατόπεδο που πριν ενάμιση χρόνο ανακάλυψαν διάφορα αντικείμενα κάτω από τα ξύλινα πατώματα του στρατοπέδου τα οποία εκθέτουν στο μουσείο που δημιούργησαν μέσα στο στρατόπεδο. Αυτό το μουσείο θυμίζει το πέρασμα εκείνων των παιδιών…

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τα πρώτα παιδιά που φιλοξενήθηκαν στη Σύρο θα είχαν πολύ νωπές ακόμη τις εικόνες του πολέμου. Βλέπετε να υπάρχει κάποια διαφοροποίηση από τα σημερινά παιδιά;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Βεβαίως. Θα σας πω ένα περιστατικό. Ηταν η πρώτη χρονιά που ήρθαν παιδιά στη Σύρο. Περπατώντας για να πάμε στη θάλασσα , πέρασαν πάνω από το Κίνι δυο πολεμικά αεροπλάνα . Είδα τότε με έκπληξη τα 22 εκείνα παιδιά να χωρίζονται σε δυο ομάδες, να φεύγουν από το δρόμο δεξιά – αριστερά και να πέφτουν στο χώμα καλύπτοντας τα κεφάλια τους. Ολοι οι τουρίστες που είδαν το θέαμα , ακόμη και εγώ, αναρωτηθήκαμε γιατί το έκαναν αυτό. Ρωτώντας την υπεύθυνη συνοδό μου αποκάλυψε ότι τα παιδιά είχαν ζήσει τους βομβαρδισμούς στην πατρίδα τους και έχουν μάθει όταν ακούν αεροπλάνο να συμπεριφέρονται έτσι για να προστατευθούν. Σήμερα τα παιδιά είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Κατ΄ αρχήν στο θέμα της παιδείας. Τα παιδιά αυτά θεωρώ ότι είναι μικροί πρεσβευτές. Μεταφέρουν τον πολιτισμό της Αρμενίας στην Ελλάδα και αντίστοιχα παίρνουν μαζί τους τον ελληνικό πολιτισμό πίσω στην πατρίδα. Εάν πάτε σε χωριά που Ναγκόρνο Καραμπάχ που παιδιά φιλοξενήθηκαν στην Ελλάδα , θα δείτε δίπλα στη φωτογραφία του πατέρα που έχει θυσιαστεί , να υπάρχουν φωτογραφίες των παιδιών από την επίσκεψή τους στη Σύρο αλλά και από τη φιλοξενία τους στο Χατζηκυριάκειο στον Πειραιά και μια μικρή ελληνική σημαία. Θεωρώ ότι η προαιώνια φιλία που υπήρχε μεταξύ Ελλάδας και Αρμενίας συνεχίζεται μέχρι σήμερα μέσω της Σύρου. Ένα άλλο χαρακτηριστικό που μας συνδέει είναι η θρησκεία. Είμαστε οι μόνοι – ανάμεσα σε μουσουλμανικές χώρες – που είμαστε στην κυριολεξία με το Σταυρό στο χέρι. Μη ξεχνάμε ότι γύρω μας έχουμε το Αζερμπαιτζάν, την Τουρκία, το Ιράν…

ΕΡΩΤΗΣΗ: Όλα τα παιδιά , εκτός από τα μαθήματά τους μαθαίνουν και τη χρήση του όπλου και σήμερα;.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μη ξεχνάτε ότι έχουν απέναντί τους ελεύθερους σκοπευτές και καθημερινά υπάρχουν διάφορα περιστατικά. Οι Αζέροι δεν έχουν ΄΄χωνέψει΄΄ το εξής: Λένε ότι η Αρμενία έχει καταλάβει το 30% των εδαφών του. Όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι. Μέχρι το 1920-1921 το Ναγκόρνο Καραμπάχ ήταν επαρχία της Αρμενίας. Τότε , επί Στάλιν οι Σοβιετικοί παραχώρησαν το Ναγκόρνο Καραμπάχα υπό διοίκηση του Αζερμπαιτζάν. Από τότε απαγορεύτηκε να μιλάνε αρμένικα, έκλεισαν όλα τα σχολεία και απαγορεύτηκε η τέλεση των θρησκευτικών τους καθηκόντων. Στα σχολεία μιλούσαν είτε την τουρκική (Αζέροι) είτε τη ρωσική γλώσσα. Ολοι οι Αρμένιοι του Ναγκόρνο Καραμπάχ πήγανε σε ρωσικά σχολεία. Το 1988 το Νακγόρνο Καραμπάχ διεκδίκησε την ανεξαρτησία του. Το 1992 υπεγράφη συνθήκη με το Αζερμπαιτζάν. Όμως μέχρι σήμερα οι Αζέριοι δεν μπορούν να αποδεχθούν ότι ηττήθηκαν και συνεχώς υπάρχουν αψιμαχίες είτε από ελεύθερους σκοπευτές είτε μεταξύ των αντιμαχομένων στρατών. 

΄

ΕΡΩΤΗΣΗ: Βλέπουμε τα τελευταία χρόνια ότι το διάστημα παραμονής των παιδιών στη Σύρο έχει μικρύνει. Φταίει η οικονομική κρίση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Είναι τόσο μεγάλη η αγκαλιά όλων των Συριανών απέναντι σ΄ αυτά τα παιδιά μέχρι σήμερα που δε φάνηκε να επηρεάζει η οικονομική κρίση τη φιλοξενία τους. Απλά τα τελευταία χρόνια το Χατζηκυριάκειο Ιδρυμα στον Πειραιά (το οποίο ευχαριστούμε) , φιλοξενεί κάποιες ημέρες τα παιδιά , τα οποία έχουν την ευκαιρία να δουν και άλλα πράγματα κατά την παραμονή τους στην Ελλάδα, όπως την Ακρόπολη, Μουσεία κ.λ.π. Φέτος οι υπεύθυνοι , με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων της Γενοκτονίας αλλά και των 20 χρόνων της φιλοξενίας στη Σύρο επέλεξαν να στείλουν παιδιά που ανήκουν σε χορευτικό συγκρότημα και τα οποία θα χορέψουν και θα τραγουδήσουν στις καλοκαιρινές εκδηλώσεις του Δήμου. Τη φετινή αποστολή συνοδεύει η Βουλευτής κ. Λουντμίλα Παρσεχγιάν, μια δημοσιογράφος (ελληνίδα ποντιακής καταγωγής από το χωριό Μεχμανά του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Ολοι οι κάτοικοι του χωριού αυτού ήταν Ελληνες Πόντιοι) και ένας οπερατέρ από το κρατικό κανάλι της Αρμενίας καθώς και οι δάσκαλοι του χορού και της μουσικής. Επίσης υπάρχουν συνοδοί από την Αρμενική Εθνική Κοινότητα της Ελλάδας για να φροντίσουν τα παιδιά τα οποία είναι ηλικίας από 10 έως 15 ετών.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Που και πότε θα παρουσιάσουν τα παιδιά το πρόγραμμά τους;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τη Δευτέρα 24 Αυγούστου στην πλατεία Μιαούλη στις 21.00 τα παιδιά θα χορέψουν παραδοσιακούς χορούς και θα παίξουν και θα τραγουδήσουν τραγούδια της Αρμενίας αλλά και ελληνικά…Την εκδήλωση θα προλογίσει ο εκπρόσωπος της Αρμενικής Εθνικής Επιτροπής Ελλάδας και θα υπάρξει 10λεπτο video με χαιρετισμό από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ κ. Πάκο Σαακιάν, καθώς και από την Υπουργό Πολιτισμού και Νεολαίας κ. Νάρινε Αγαμπαριάν.

Επίσης το Σάββατο 22/8 θα επισκεφτούμε το στρατόπεδο .Εκεί μαζί με το σύλλογο Ποντίων και Βορειοελλαδιτών Σύρου θα τελεστεί κοινό μνημόσυνο και κατάθεση στεφάνων. Οι Πόντιοι της Σύρου τιμούν τα 100 χρόνια της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Εξ άλλου με τους Πόντιους μας συνδέουν τόσα κοινά...

Δυο λόγια για τους Ελληνες που βρέθηκαν στο μέσον των συγκρούσεων του Καυκάσου

Δυστυχώς την εμπόλεμη κατάσταση , που ακολούθησε της Σοβιετικής κατάρρευσης , βίωσαν και οι πολυάνθρωπες κοινότητες των Ελλήνων που κατοικούσαν στις περιοχές της πρώην ΕΣΣΔ (Ενωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών). Πολλοί βρέθηκαν ανάμεσα στα πυρά των αντιμαχόμενων εθνών, στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, στην Τσετσενία και στην Αμπχαζία, και αναγκάστηκαν να καταφύγουν ως πρόσφυγες πολέμου σε μια Ελλάδα που ελάχιστα κατανοούσε τις κοσμοϊστορικές αλλαγές.

Στο Ναγκόρνο Καραμπάχ

Ένα από τα μεγάλα προβλήματα που εμφανίστηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του '80 στη Σοβιετική Ένωση, ήταν το πρόβλημα του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Η περιοχή αυτή, κατοικούμενη από Αρμένιους είχε καθεστώς Αυτόνομης Δημοκρατίας, που υπαγόταν όμως στη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν. Στο χώρο αυτό υπήρχε ένα αμιγές ελληνικό χωριό, το Μεχμανά και ένα μικτό, κατοικούμενο από Έλληνες και Αρμένιους, το Ματεκίς. Στο στρατό του Ναγκόρνο Καραμπάχ, εντάχθηκαν και Έλληνες. Υπήρχαν επίσης περιπτώσεις Ελλήνων από τη Γεωργία που κατατάχθηκαν εθελοντικά στο στρατό του Καραμπάχ για να βοηθήσουν με αυτό τον τρόπο τον ελληνικό πληθυσμό που κινδύνευε. Από αυτούς αναδείχτηκαν ακόμα και ήρωες πολέμου.


Τον Αύγουστο του 1992, η κατάσταση οξύνθηκε και στην περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Σε επιθέσεις των Αζέρων καταστράφηκαν πολλά χωριά, μεταξύ των οποίων και το Μεχμανά. Για οκτώ μήνες, το ελληνικό χωριό μαζί με πολλά αρμενικά, ήταν στα χέρια των Αζέρων. Τελικά οι Αρμένιοι και οι Έλληνες, κατάφεραν να εκδιώξουν τους επιτιθέμενους. Οι Έλληνες κάτοικοι της περιοχής προσφυγοποιήθηκαν στην πλειονότητά τους. Εμπόδια συνάντησαν από τις τοπικές αρχές, οι οποίες δεν επιθυμούσαν την αναχώρησή τους, με το επιχείρημα ότι δεν έπρεπε να εξασθενίσει ο χριστιανικός χαρακτήρας της περιοχής.


Μια ομάδα Ελλήνων, εικοσιπέντε ελληνικές οικογένειες του χωριού Μεχμανά της περιφέρειας Μαρτακέρτ του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ζήτησε από την ελληνική κυβέρνηση να τους παραχωρήσει άσυλο πολέμου. Αντίστοιχη δήλωση κατέθεσαν και στην κυβέρνηση της Δημοκρατίας του Καραμπάχ, τονίζοντας ότι το αίτημα απόδοσης άσυλου πολέμου από την Ελλάδα έγινε ως ένδειξη διαμαρτυρίας, γιατί η παγκόσμια κοινότητα παρέβλεπε τα συμφέροντα των Αρμενίων και των Ελλήνων της Δημοκρατίας του Καραμπάχ.

Τελικά οι περισσότεροι Έλληνες κάτοικοι του Ναγκόρνο Καραμπάχ κατέφυγαν ως πρόσφυγες στο Στεπανακέρτ, πρωτεύουσα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, στην Ελλάδα, στην Αρμενία και στη νότια Ρωσία. Στην Ελλάδα υπήρξε πρόβλεψη για απλοποίηση των διαδικασιών μετακίνησης προς αυτήν. Όσοι κατέφυγαν εκεί εντάχθηκαν κατά προτεραιότητα στα προγράμματα του ΕΙΥΑΠΟΕ (Εθνικό Ιδρυμα Υποδοχής και Αποκατάστασης Αποδήμων και Παλιννοστούντων Ομογενών Ελλήνων) μεταφέρθηκαν στη Φλώρινα. Στο χωριό παρέμειναν 30 άτομα, ενώ το ελληνικό σχολείο έκλεισε όταν πέθανε η δασκάλα. Η ελπίδα των εναπομεινάντων κατοίκων παραμένει η ανοικοδόμηση του χωριού και η επιστροφή των προσφύγων. (Βλάσσης Αγτζίδης διδάκτωρ σύγχρονης ιστορίας).

Ξενιτεμένη Παναγιά

Δεκαπενταύγουστος το Σάββατο, το μικρό Πάσχα των Ελλήνων..Για άλλη μια χρονιά οι πιστοί θα προστρέξουν στη Χάρη Της. Εκκλησιές θα λειτουργήσουν, εικόνες Της θα λειτουργηθούν. Όμως υπάρχουν και άλλες εκκλησιές που δε θα λειτουργηθούν . Καταστράφηκαν τότε , στη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. 

Κάποιες  εικόνες Της Παναγίας κατάφεραν οι πρόσφυγες να τις φέρουν μαζί τους στην Ελλάδα. Άλλες πάλι όχι…Στο μικρό οδοιπορικό θα γνωρίσουμε ορισμένες από τις Μονές , αφιερωμένες στην Παναγία . Την Ξενιτεμέντσα  Παναγιά…   

Παναγία Σουμελά , η Παναγία των απανταχού Ποντίων, την εικόνα της οποίας ζωγράφισε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Η μονή βρίσκεται στο όρος Μελά νότια της Τραπεζούντας σε υψόμετρο 1320 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ιδρύθηκε το 386 από τους Αθηναίους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο, οι οποίοι μετέφεραν την εικόνα της Παναγίας της Αθηνιώτισσας από τον ναό της στον Παρθενώνα στον Πόντο με θαυμαστό τρόπο σύμφωνα με την παράδοση . 

Η Μονή της Πανάγιας Σουμελά γνώρισε μεγάλη λάμψη επί Μ. Κομνηνών. Ιδιαίτερα ο Αλέξιο Γ' (1349-1390) ανακαίνισε το ναό στη μορφή που διατήρησε μέχρι τελευταία. Από τότε σώζονταν τοιχογραφίες με μορφές αγίων και αυτοκρατόρων. Μετά την κατάκτηση του Πόντου από τους Τούρκους η μονή συνεχίζει να υπάρχει και γίνεται το κέντρο των Χριστιανών και σύμβολο της Ορθοδοξίας. Έτσι έζησε μια πηγή φωτός, που κράτησε ολόκληρο τον Ελληνισμό του Πόντου στα δύσκολα εκείνα χρόνια.

Με τη Μικρασιατική καταστροφή και οι μοναχοί εγκατέλειψαν το μοναστήρι , αφού όμως έκρυψαν την εικόνα, το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Οσίου Χριστόφορου και τον βαρύτιμο Σταυρό του αυτοκράτορα Μανουήλ Γ' (1391-1417).  Μετά από αίτημα του Βενιζέλου τον Οκτώβριο του 1931 πήραν τη συγκατάθεση από την Τουρκία και μετέφεραν τα ιερά κειμήλια στην Ελλάδα.

Το 1951 χτίζεται στις Καστανιές της Βέροιας η νέα Μονή Σουμελάς, χάρις στις άοκνες προσπάθειες του Φίλωνα Κτενίδη. Για πέμπτη συνεχή χρονιά στην  ιστορική μονή τελείται Θεία λειτουργία από τον Οικουμενικό Πατριάρχη , παρουσία εκατοντάδων προσκυνητών.

Παναγία η Θεοσκεπάστου, βρίσκεται στην δυτική πλαγιά του Μιθρίου όρους. Ηταν το μοναδικό γυναικείο μοναστήρι στην επικράτεια των Μεγάλοκομνηνών. Ιδρύθηκε το 1340 από την Ειρήνη την Παλαιολογίνα, χήρα του αυτοκράτορα Βασιλείου και μητέρα του Αλέξιου Γ΄ Κομνηνού. Στην εκκλησία της μονής, βρίσκονταν οι τάφοι του Ανδρόνικου (1376), και του Μανουήλ Γ΄ Κομνηνού (1417). Μετά την ανακαίνιση του 1843, η Θεοσκέπαστος παρέμεινε γυναικεία μονή μέχρι το 1922. Τώρα είναι μόνο ερείπια, αφού προηγουμένως μετατράπηκε σε στάβλο.

 

Παναγία η Χρυσοκέφαλος ήταν ο ναός όπου γίνονταν οι στέψεις των Μ. Κομνηνών. Ο ναός έφερε την ονομασία χρυσοκέφαλος ήδη από την εποχή του Κωνσταντίνου  Θ΄ Μονομάχου (1042-55).

Μετά την άλωση της Τραπεζούντας, το 1461 επαψε η Παναγία η Χρισοκέφαλος να είναι Μητρόπολη. Η Παναγία η Χρισοκέφαλος βρίσκεται στο Μεσόκαστρο  και σήμερα λειτουργεί σαν Φατίχ Τζαμί (Τζαμί του Πορθητή).

Είναι από τους παλαιοτέρους ναούς της πόλη, ο τωρινός ναός είναι κατασκεύασμα των Κομνηνών. Πίσω από το άγιο βήμα, υπήρχε ο τάφος του Αλέξιου Δ΄, από το 1980 τα οστά του βρίσκονται στην Νέα Μονή Παναγία Σουμελά, στο Βέρμιο

Η Παναγία Παρθένος Μαρία. Το δεύτερο μεγαλύτερο μοναστήρι στο Πόντο είναι αυτό της που βρίσκεται στην περιοχής της αρχαίας Κολώνειας στην επαρχία της Κερασούντας (Giresun). Η αποκατάσταση της Μονής άρχισε  το 2006 και σύμφωνα με τον υπεύθυνο του τοπικού γραφείου του Πολιτισμού και Τουρισμού σύντομα  θα είναι επισκέψιμο.

Η Μονή που δημιουργήθηκε κατά τον 2^ο αιώνα μ.Χ. λειτουργούσε συνεχώς μέχρι πριν από δύο αιώνες, όπου απαγορεύθηκε η λειτουργία του από τους Οθωμανούς.

Σύμφωνα με τον υπεύθυνο των έργων, η μονή η οποία είναι κτισμένη  στο κούφωμα ενός βράχου, όπως και η Μονή της Παναγίας Σουμελά, παρουσιάζει ιδιαίτερο ιστορικό και θρησκευτικό ενδιαφέρον.

Παναγία Γουμερά Βρισκόταν στο χωριό Τσίτη στην περιοχή της  Μεσοχαλδίας,  απείχε περίπου 30χλμ.  από την Αργυρούπολη. Κατά την παράδοση, το μοναστήρι ιδρύθηκε το 950 από τους ιερομόναχους Παϊσιο, Σωφρόνιο και Λαυρέντιο, που κατάγονταν από τη Θεοδοσιούπολη (Ερζερούμ).  Μετά το θάνατό τους η μονή έμεινε έρημη επί 200 χρόνια. Το 1150 οι αδελφοί Ανανίας και Κοσμάς ήρθαν στη μονή και ξανάχτισαν τα ερειπωμένα κελιά. Με πατριαρχικά σιγίλια αναγνωρίστηκε το 1808 ως Σταυροπηγιακή και διατηρήθηκε ως τέτοια μέχρι το 1828. Από τότε λειτούργησε ως ενοριακή μονή υπό τη δικαιοδοσία του μητροπολίτη Χαλδίας. Η μονή διατηρούσε σχολείο στο οποίο έμαθαν τα πρώτα γράμματα πολλοί μετέπειτα δάσκαλοι και επίσκοποι. Στα νεότερα χρόνια (1913-1915) λειτούργησε σχολή εκεί με την επωνυμία "Λύκειο Γουμεράς". Η ίδρυση αυτής της σχολής οφείλεται κατά κύριο λόγο στον ιατρό Θεοφύλακτο Θεοφυλάκτου. Μετά τον Α' παγκόσμιο πόλεμο όλη η κινητή περιουσία της μονής κατασχέθηκε από την τουρκική κυβέρνηση. Στη  δεκαετία του 1970 άρχισε η ανιστότηση της μονής στους πρόποδες του βουνού Μπέλες κοντά στη Μακρυνίτσα Σερρών.

Παναγία Γαράσαρη ή της Σταυροπηγιανής ή 
Καγιάντιπι (των Βράχων). Σκαρφαλωμένη η Μονή στο βράχο της Ανάληψης. Ιδρυτής της ο Ιωάννης ο Ησυχαστής, ο οποίος τον 5ο αιώνα , αφού μοίρασε όλα τα υπάρχοντά του στους φτωχούς, ίδρυσε τη Μονή. Η Μονή στο πέρασμα των αιώνων λεηλατήθηκε, καταστράφηκε Ο πατέρας Ιωαννίκιος Θωμαίδης της ξαναέδωσε ζωή και λειτούργησε έως τον Ιούνιο του 1924. Τον ίδιο μήνα ο τότε Αρχιιμανδρίτης της Μονής Ηλίας Παπαδόπουλος φεύγει για την Ελλάδα μεταφέροντας όλα σχεδόν τα κειμήλια στην εκκλησία του χωριού Κορυφή Καβάλας.Σήμερα οι Τούρκοι αναστήλωσαν την Μονή και χιλιάδες πιστοί επισκέπτονται την Meryem Ana Manastriri.(πληροφορίες από Pontos news).

Στις αρχές του 20ού αιώνα δεν υπήρχε ποντιακό χωριό χωρίς δικό του σχολείο και δική του εκκλησία. Σύμφωνα με τη στατιστική του Παναρέτου, το 1913 στις επαρχίες των έξι μητροπόλεων του Πόντου κατοικούσαν 697.000 Έλληνες, ενώ το ίδιο διάστημα, σύμφωνα με τον Γ. Λαμψίδη, λειτουργούσαν 1.890 εκκλησίες, 22 μοναστήρια, 1.647 παρεκκλήσια και 1.401 σχολεία με 85.890 μαθητές.

Μαρίζα Μαρθάρη, η Σύρος παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον

Για το πολυετές ανασκαφικό έργο της στις περιοχές του Γαλησσά, της Χαλανδριανής και του Καστριού, καθώς και το ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον που παρουσίαζε η Σύρος την περίοδο της 3ης Χιλιετίας π.Χ., μίλησε σε συνέντευξή της στην «Κοινή Γνώμη», η αρχαιολόγος Μαρίζα Μαρθάρη, Επίτιμη Διευθύντρια του Υπουργείου Πολιτισμού.

Με αφορμή τη συμμετοχή της στο αφιέρωμα του Συλλόγου Ποντίων και Βορειοελλαδιτών Σύρου στον αρχαιολόγο Χρήστο Τσούντα, η Διευθύντρια της συστηματικής ανασκαφής της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας στο Καστρί της Σύρου, βρέθηκε στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων, όπου συνεχίζει την έρευνά της για τις βραχογραφίες εντός του τοιχισμένου οικισμού.

Η κ. Μαρθάρη, αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στα τρία σύνολα ανασκαφών που έχει διεξάγει στη Σύρο τα τελευταία 25 χρόνια. Η επαγγελματική σχέση της με το νησί ξεκίνησε το 1990, όταν η τότε προϊσταμένη της ΚΑ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων κ. Φωτεινή Ζαφειροπούλου της ανέθεσε την πραγματοποίηση αυτοψιών σε όλη την έκτασή του. Πρώτης της αρμοδιότητα ήταν η νομοθετική κατοχύρωση νέων θέσεων ή σημείων, για τα οποία δεν υπήρχε μέχρι τότε επαρκής πληροφόρηση. Στη συνέχεια, ασχολήθηκε με το κομμάτι των ανασκαφών με αφετηρία την περιοχή του Γαλησσά.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Γαλησσά

«Αρχικά χρειάστηκε να κάνω σωστικές ανασκαφές μεγάλης κλίμακας στο Γαλησσά, από τις οποίες προέκυψαν αρκετά στοιχεία για μια μεγάλη πόλη των ιστορικών χρόνων που υπάρχει εκεί και μάλλον ονομαζόταν «Γαλησσός», όπως προκύπτει από μία επιγραφή. Η πόλη αυτή είχε δύο ακροπόλεις, η πρώτη βρίσκεται στο λοφάκι της Αγίας Πακού και η δεύτερη στο άλλο βουνό. Είχε δύο λιμάνια, αυτό που κάνουμε μπάνιο και το από πίσω. Αυτό που βρήκα εγώ σε οικόπεδα ιδιωτών που βλέπουν στο πίσω λιμάνι, είναι κάποιες -εκτός των τειχών- εγκαταστάσεις, ένα ιερό της Δήμητρας και φυσικά αρκετά στοιχεία για τη χρονολόγηση που μαρτυρούν ότι η πόλη άρχισε από τα γεωμετρικά χρόνια και συνεχιζόταν μέχρι και τον 7ο αιώνα μ.Χ. Είχε αναπτυγμένο το εμπόριο με άλλες περιοχές και σε αυτή βρέθηκαν πολλά χάλκινα, αλλά και κεραμικά αντικείμενα, πήλινα αγγεία από αττικά εργαστήρια».

Τα πρώτα ευρήματα στην Χαλανδριανή

«Χάρη στην αγάπη μου για τις προϊστορικές αρχαιότητες, επισκέφτηκα από την πρώτη κιόλας ημέρα που ήρθα στο νησί την Χαλανδριανή, για να δω τον χώρο που είχε σκάψει ο Τσούντας, βγάζοντας στο φως 540 τάφους. Ο ίδιος ανακάλυψε τον οικισμό στο Καστρί και επεσήμανε επίσης τη θέση ενός άλλου οικισμού που είναι τώρα στο σύγχρονο χωριό της Χαλανδριανής. Ήταν δύο οικισμοί που εξυπηρετούνταν από ένα νεκροταφείο ανάμεσά τους. Η Αρχαιολογική υπηρεσία επεμβαίνει μόνο μετά από αίτηση ιδιώτη που επιθυμεί να οικοδομήσει ή να κάνει ένα άλλο έργο. Στην περίπτωση που αυτές οι αιτήσεις γίνουν για έναν χώρο ο οποίος νομοθετικά προστατεύεται, τότε είναι υποχρεωμένη η υπηρεσία να πάει και να διεξάγει ανασκαφή, από τα αποτελέσματα της οποίας θα εξαρτηθεί η παραπέρα πορεία του κάθε έργου. Έτσι, χρειάστηκε να πάω στη Χαλανδριανή, όπου έσκαψα σε μια έκταση στο νεκροταφείο, παρότι δεν ήξερα ότι υπάρχει. Δεν προέκυπτε ότι τμήμα του νεκροταφείου ήταν τόσο κοντά στο σημερινό χωριό. Εγώ πίστευα ότι θα βρω εκεί ένα κομμάτι του προϊστορικού οικισμού της Χαλανδριανής. Όμως αντί γι’ αυτό, βρήκα 28 τάφους, μια συστάδα τάφων που όλοι ήταν αδιατάραχτοι, που σημαίνει ότι δεν τους είχε αγγίξει».

Σημαντικά συμπεράσματα και ευρήματα

«Οι τάφοι ήταν παρόμοιοι με αυτούς που είχε βρει ο Τσούντας,, θολωτοί. Από όλα τα νησιά στα οποία αναπτύχθηκε ο Κυκλαδικός πολιτισμός της 3ης Χιλιετίας, μόνο η Σύρος έχει αυτό τον τύπο των τάφων και ένα τέτοιο εκτεταμένο νεκροταφείο, όπου σε κάθε τάφο έθαβαν έναν νεκρό. Οι τάφοι ήταν πλούσια κτερισμένοι, είχαν αυτά τα εντυπωσιακά ευρήματα που βρίσκονται στην Χαλανδριανή, τα τηγανόσχημα σκεύη, επίσης πολλά χάλκινα αντικείμενα, μαρμάρινα ειδώλια και αγγεία από εξαιρετικής ποιότητας μάρμαρο. Ωστόσο το ενδιαφέρον ήταν ότι χάρη στη μέθοδο του τετραγωνισμού, κατάφερα να δω πράγματα, που δεν μπόρεσε να δει ο Τσούντας, σκάβοντας μόνο τους τάφους. Εμείς, είχαμε την ευκαιρία να δούμε τι γινόταν και ανάμεσα στους τάφους στην περιοχή αυτή. Εκεί, βρέθηκαν αρκετά αγγεία, αμφορείς και χύτρες. Η συστάδα αυτή είχε γύρω γύρω τοιχάριο, που την περιέβαλλε. Τέλος, βρέθηκαν ολόκληρες ομάδες με παιδικές ταφές που δεν είχαν βρεθεί, που αποδεικνύουν τη μεγάλη παιδική θνησιμότητα εκείνης της εποχής. Αυτό συνάδει και με πολλά ειδώλια εγκύων γυναικών ή λεχώνων».

Τρία τείχη στον οικισμό του Καστριού

«Όταν το αίτημά μου για ανασκαφές στην περιοχή του Καστριού έγινε δεκτό από την Αρχαιολογική Εταιρεία, πήγα να συνεχίσω από κει, που είχαν σταματήσει ο Τσούντας και μία Γερμανίδα αρχαιολόγος. Αυτοί είχαν σκάψει στα Βόρεια. Εγώ ξεκίνησα από κει, αλλά επεκτάθηκα και στα νότια, όπου οι ίδιοι δεν είχαν απλωθεί. Στην κορυφή του οικισμού βρέθηκε και ένα τρίτο τείχος που περιέβαλλε χώρους, όπου κατέφευγαν όταν κινδύνευαν. Βρέθηκαν επίσης πάρα πολλά πράγματα, όλη η οικοσκευή που είχαν και τα πιο κάτω σπίτια. Βέβαια το ότι υπήρχαν οικισμοί τοιχισμένοι εκείνη την περίοδο με τρία τείχη, το είχαμε υποπτευθεί περισσότεροι αρχαιολόγοι γιατί έχουν αρχίσει την τελευταία δεκαπενταετία να γίνονται ανασκαφές στη Μικρά Ασία και να εντοπίζονται μεγάλοι οικισμοί. Το Καστρί ήταν μικρό, αλλά ήταν το μόνο χαρακτηριστικό σε όλο το Αιγαίο. Η Σύρος έπαιζε ένα σημαντικό και πρωτοποριακό ρόλο στον πολιτισμό της 3ης χιλιετίας. Οι βόρειοι οικισμοί της Σύρου πρέπει να είχαν στα χέρια τους το ναυτικό εμπόριο, γιατί δεν τυχαίο ότι όλες οι παραστάσεις πλοίων σε τηγανόσχημα σκεύη βρέθηκαν αποκλειστικά και μόνο σε αυτό το νεκροταφείο».

Η Σύρος της 3ης Χιλιετίας

«Για την 3η χιλιετία η Σύρος παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον. Είναι ένα από τα πιο σημαντικά νησιά μαζί με την Κέρο, τη Νάξο και άλλα νησιά που αναπτύχθηκαν στη συνέχεια, όπως η Πάρος, η Αμοργός και η Ίος. Σε όλα τα νησιά έχει αναπτυχθεί κάτι, αλλά γι’ αυτή την περίοδο η οποία είναι μετά τη μεγάλη ακμή του πολιτισμού, η Σύρος αποτελεί τον πιο σημαντικό τόπο, γι’ αυτό και η συγκεκριμένη φάση, ονομάζεται φάση Καστριού. Αυτός ο οικισμός είναι ο πλέον σημαντικός και η Σύρος είναι η πιο σημαντική στην ανάπτυξη».


*Η συνέντευξη παραχωρήθηκε στην εφημερίδα ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ και στο δημοσιογράφο Αντώνη Μπούμπα.

Ενα πρωινό στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σύρου, με ξεναγό τη Μαρίζα Μαρθάρη*

Μια ξενάγηση στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σύρου  είναι πάντα ενδιαφέρουσα, πόσο  δε μάλιστα όταν αυτή η ξενάγηση πραγματοποιείται από την αρχαιολόγο Μαρίζα Μαρθάρη, η οποία πρωτοστάτησε πριν χρόνια ώστε να δημιουργηθεί η αίθουσα που είναι αφιερωμένη στο Χρήστο Τσούντα , τον άνθρωπο που συνέδεσε το όνομά του με τον Κυκλαδικό Πολιτισμό.

Συναντηθήκαμε με την κ. Μαρθάρη στο μουσείο το πρωί της Τετάρτης (ως γνωστόν συμμετείχε στις εκδηλώσεις του συλλόγου Ποντίων & Βορειοελλαδιτών Σύρου ΄΄Ο Θρακιώτης αρχαιολόγος Χρήστος Τσούντας ανακαλύπτει τον Κυκλαδικό Πολιτισμό΄΄ ως κεντρική ομιλήτρια.  Η ξενάγηση ξεκίνησε από την αίθουσα ΄΄Χρήστου Τσούντα΄΄, που βρίσκεται στο εσωτερικό του μουσείου.

΄΄Η αίθουσα αυτή άνοιξε για το κοινό το 1998, μέχρι τότε ήταν κλειστή για το κοινό γιατί λειτουργούσε ως αποθηκευτικός χώρος. Τότε, σκέφτηκα , καθώς τη χρονιά εκείνη διοργανώθηκαν διάφορες εκδηλώσεις για τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τις ανασκαφές του Χρήστου Τσούντα στο νησί, να λειτουργήσει αυτή η έκθεση,καθώς με είχε συναρπάσει η προσωπικότητά του. Η έκθεση αυτή θα λειτουργούσε ως περιοδική, αλλά τίποτε μονιμότερον του προσωρινού… έτσι η έκθεση λειτουργεί από τότε έως και σήμερα. Ας μη ξεχνάμε ότι , παρ΄ όλο που ο Τσούντας πραγματοποίησε ανασκαφές και σε άλλα νησιά των Κυκλάδων, τις πιο σημαντικές τις  έκανε στη Σύρο και εδώ έμεινε το μεγαλύτερο διάστημα καθώς το ενδιαφέρον υπήρξε πολύ μεγάλο.

Επίσης , θυμάμαι , ότι τότε , με την ευκαιρία των εκδηλώσεων , είχαμε διαμορφώσει και το Καστρί  πάρα πολύ καλά , είχαν καθαριστεί οι δρόμοι , είχαν μπει πινακίδες (άσχετα εάν μετά τις έσπασαν οι άνθρωποι, παρ΄όλο που οι Συριανοί είναι φιλάρχαιοι).

Από την υπηρεσία Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων καθώς και  από το  Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα αλλά και εδώ βρήκα  πολύ σημαντικά στοιχεία έτσι ώστε να μπορέσω να πραγματοποιήσω αυτήν την έκθεση , όπου όπως βλέπετε υπάρχει ένα ενδεικτικό δείγμα από σημειώσεις του Χρήστου Τσούντα, σχέδια τάφων (ο Τσούντας είχε σπουδάσει και αρχιτεκτονική στο Ανόβερο) , σελίδες από το ημερολόγιό του, δημοσιεύσεις του σε περιοδικά  αλλά και υπηρεσιακή αλληλογραφία καθώς και δημοσιεύσεις εφημερίδων και φωτογραφικό υλικό της εποχής. Κάποιες από τις φωτογραφίες που βλέπετε , μου παραχωρήθηκαν από τον κ. Μάνο Ελευθερίου (η κ. Μαρθάρη τόνισε τη βοήθεια που της είχε προσφέρει ο κ. Ελευθερίου με την παραχώρηση φωτογραφικού υλικού από το αρχείο του).

Οι αρχές και ο κόσμος της Σύρου γνώριζαν για τις ανασκαφές του Χρ. Τσούντα , όταν όμως αντιλήφθηκαν ότι τα ευρήματα έπρεπε να σταλούν στο αρχαιολογικό μουσείο στην Αθήνα (σύμφωνα με τη νομοθεσία που ισχύει και σήμερα , τα ευρήματα έπρεπε να φυλάσσονται σε μουσείο και να υπάρχουν συντηρητές για να τα συντηρήσουν ώστε να μην καταστρέφονται) , ξεσηκώθηκαν. Αυτά φαίνονται καταγεγραμμένα και στις τότε εφημερίδες (ΠΑΤΡΙΣ) αλλά και σε αλληλογραφία με τις αντίστοιχες υπηρεσίες.

Η Σύρος είχε την εποχή εκείνη ένα παν-νησιωτικό μουσείο , όπου φυλάσσονταν ευρήματα και από άλλα νησιά . Στην αρχή το μουσείο εκείνο ήταν στεγασμένο στο Γυμνάσιο, έπειτα στο Νησάκι . Την εποχή των ανασκαφών του Τσούντα ο χώρος στο Νησάκι ήταν αρκετά υποβαθμισμένος.

Τότε ο πολύ δραστήριος Δήμαρχος ο Βαφειαδάκης ανέθεσε στον αρχιτέκτονα Ελευθεριάδη (που είχε φτιάξει και την Ανάσταση) να διαμορφώσει κατάλληλο χώρο στο Δημαρχιακό Μέγαρο , που την εποχή εκείνη είχε ολοκληρωθεί , ώστε να γίνει μουσείο. Πράγματι με σχέδια του αρχιτέκτονα διαμορφώθηκαν οι αίθουσες του Αρχαιολογικού Μουσείου Σύρου και έτσι μπόρεσαν να επιστρέψουν τα διπλά (όμοια) αρχαία, τα οποία παραδόθηκαν από τον ίδιο τον Τσούντα . Στο χώρο μπορείτε να δείτε και το πρωτόκολλο παράδοσης-παραλαβής. Επίσης μέσα στην αίθουσα ΄΄Χρήστου Τσούντα΄΄ μπορεί κανείς να δει ορισμένα ευρήματα από το Καστρί και τη Χαλανδριανή , που έφερε στην επιφάνεια ο μεγάλος Θρακιώτης αρχαιολόγος.

Σημαντική θέση μέσα στις προθήκες κατέχουν κάποια κύπελλα , που δεν υπήρχαν στις Κυκλάδες, τα συγκεκριμένα (τα σχέδια) τα πήραν από την Ανατολή. Αυτό δείχνει την ανάπτυξη του θαλάσσιου εμπορίου της Σύρου με τις απέναντι ακτές της Μικράς Ασίας. Είναι η εποχή που εισάγονται μέταλλα από τις απέναντι ακτές. Στο Καστρί (ΦΑΣΗ ΙΙ) βρέθηκε οργανωμένο εργαστήρι μετάλλων που όμοιό του δεν έχει βρεθεί πουθενά αλλού.

Στην κεντρική αίθουσα του μουσείου βρίσκονται τα ευρήματα που προυπήρχαν του Τσούντα , όταν λειτουργούσε σε άλλους χώρους το παν-νησιωτικό μουσείο, με ευρήματα κατά κύριο λόγο από άλλα νησιά. Τα περισσότερα προέρχονται από την Αμοργό καθώς τότε δεν υπήρχε μουσείο στο νησί. Επίσης υπάρχουν ευρήματα από την Κέα, την Ανδρο , την Πάρο, την Ιο, την Τήνο αλλά και από την Αίγινα και την Εύβοια. Στην αίθουσα αυτή κυριαρχεί το μάρμαρο (πολλά από τα αντικείμενα αυτά είναι της ρωμαικής εποχής). Τα ευρήματα αυτά προυπήρχαν των ανασκαφών του Τσούντα στο παλιό μουσείο της Σύρου , που ήταν ένα από τα τρία μουσεία που υπήρχαν στον ελλαδικό χώρο. Επίσης στο χώρο αυτό μπορεί κάποιος να δει και αντικείμενα που βρέθηκαν στο Γαλησσά., όπου υπήρχε αρχαία πόλη , η Γαλησσός, μέλος και αυτή της αθηναικής συμμαχίας. Η Σύρος ήταν συνδεδεμένη με την Αθήνα , απ΄ όπου γίνονταν πολλές εισαγωγές..

Εντυπωσιακή είναι και η κλασσική Σύρος, η αρχαία πόλη της Σύρου, η οποία βρισκόταν κάτω από την Ερμούπολη.Η Ερμούπολη κτίσθηκε επάνω στην αρχαία Σύρο. Βέβαια, τότε, κυρίαρχο ήταν το πολύ μεγάλο το πρόβλημα της επιβίωσης των ανθρώπων που ήρθαν πρόσφυγες κυνηγημένοι και οι οποίοι έφτιαξαν το θαύμα της Ερμούπολης. Παρ΄ όλη την καταστροφή υπάρχουν αρκετές παραδόσεις αρχαίων . Επίσης στην αίθουσα μπορεί κανείς να δει το άγαλμα του Ποσειδώνα, το οποίο προέρχεται από αρχαίο ναό στα Λαζαρέτα Επίσης από τα νεκροταφεία της Σύρου καθώς και πολλά ρωμαικά αφού οι Ρωμαίοι , μετά την καταστροφή της Δήλου ,είχαν δώσει μεγάλη βαρύτητα στο λιμάνι της Σύρου.

Στην τέταρτη αίθουσα μπορεί κανείς να δει πολλά ευρήματα από τις ανασκαφές του Τσούντα στη Σύρο αλλά και στην Πάρο αλλά και από τη Νάξο. Πολλά από τα αντικείμενα της Νάξου προέρχονται από κατασχέσεις , που δικάζονταν στα δικαστήρια της Σύρου.

Το 1960 το μουσείο εμπλουτίζεται χάρις στον πολύ δραστήριο έφορο αρχαιοτήτων Ζαφειρόπουλο , ο οποίος όχι μόνο εμπλουτίζει το μουσείο της Σύρου με ευρήματα που προυπήρχαν του Τσούντα αλλά ιδρύει και μουσεία σε όλες τις Κυκλάδες , εκεί όπου δεν υπήρχαν. Επίσης πολλά ευρήματα του Τσούντα έφερε στη Σύρο από το αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών η Φωτεινή Ζαφειροπούλου.

Κάποια αντικείμενα μαρτυρούν και την ροπή που είχαν οι αρχαίες Συριανές στην προσωπική τους ομορφιά καθώς κάποιες από τις θήκες είχαν μέσα χρώματα για το αντίστοιχο μακιγιάζ της εποχής.

Επίσης μπορεί κάποιος να δει και ορισμένα ευρήματα του Κλώνου Στεφάνου, ο οποίος είχε σκάψει ορισμένους τάφους στη Χαλανδριανή πριν τον Τσούντα . Τα περισσότερα από εκείνα τα ευρήματα βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο στην Αθήνα.

Στην ίδια αίθουσα υπάρχει , παρ΄ όλο που είναι παράταιρο , ένα σπουδαίο αιγυπτιακό αντικείμενο, το οποίο οι αιγυπτιολόγοι θαυμάζουν και πολλοί έχουν ζητήσει να το μελετήσουν.

Στο τέλος της ξενάγησης η κ. Μαρθάρη μου αποκάλυψε ότι , ως έφορος της ΚΑ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, βρήκε στη Χαλανδριανή 28 αδιατάρακτους τάφους. Μάλιστα όπως τόνισε είναι εκπληκτικό το πως οι τάφοι αυτοί διασώθηκαν από τους αρχαιοκάπηλους… Στους τάφους αυτούς βρέθηκαν τηγανόσχημα, ειδώλια κ.λ.π. , αρκετά από τα οποία έχουν συντηρηθεί και μελετηθεί.

Επίσης η κ. Μαρθάρη ευχήθηκε ;όπως βρεθεί ένα κτίριο , το οποίο να στεγάσει όλες αυτές τις αρχαιότητες, που είναι πολλές. Μακάρι , όπως είπε, οι νέοι και ικανότατοι συνάδελφοι που ασχολούνται τώρα με τη Σύρο, να βρουν θετική ανταπόκριση όσον αφορά την εξεύρεση ενός μεγαλύτερου κτιρίου, αντάξιου της ιστορίας του νησιού. Δεν παρέλειψε να τονίσει ότι το 2011 είχαν ξεκινήσει διαδικασίες για να παραχωρηθεί κάποιο κτίριο ώστε να στεγαστεί το νέο μουσείο αλλά πριν ολοκληρωθούν αυτές, ανεκλήθησαν , χωρίς να γνωρίζει το λόγο (ή δεν ήθελε να μου πει). Η μη ύπαρξη μεγαλύτερου και βεβαίως κατάλληλου κτιρίου δεν επιτρέπει την έκθεση των πάρα πολλών ευρημάτων που φυλάσσονται σε αποθήκες.

Ολοκληρώνοντας την ξενάγηση , πληροφορήθηκα ότι το μουσείο της Σύρου είχε υποστεί παλαιότερα κλοπή , ευτυχώς όμως η περιπέτεια είχε αίσιο τέλος και τα κλοπιμαία δεν κοσμούν κάποιες συλλογές ή αντίστοιχα κάποια άλλα μουσεία του εξωτερικού.

*Η κ. Μαρίζα Μαρθάρη είναι σήμερα Επίτιμη Διευθύντρια του Υπουργείου Πολιτισμού. Επίσης ωςΔιευθύντρια της συστηματικής ανασκαφής της Αρχαιολογικής Εταιρείας Αθηνών  συνεχίζει το έργο της στο Καστρί της Σύρου (στην θέση-ορόσημο του Κυκλαδικού Πολιτισμού).

Η συνέντευξη παραχωρήθηκε για λογαριασμό του ραδιοφωνικού σταθμού της Ι.Μ. Σύρου από την Ουρανία Πανταζίδου, συνεργάτη του σταθμού και πρόεδρο του συλλόγου Ποντίων και Βορειοελλαδιτών Σύρου.